به گزارش شبکه علمی ثریا، دکتر نصرت‌الله ضرغام امروز 19 مهرماه در نشست تشریح حمایت‌های ویژه اعضای هیات علمی و دانشجویان تحصیلات تکمیلی که در دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد، در خصوص مساله ثبت اختراعات در خارج از کشور، اظهار کرد: مالکیت فکری باید به دارایی‌های فکری تبدیل شود و برای کشور خروجی داشته باشد؛ ما آسیب‌شناسی کرده‌ایم که برای ثبت اختراعات داخلی در شرکت‌های خارج کشور اگر مستقیما به این شرکت‌ها متصل شویم، سرعت ما در این زمینه افزایش خواهد یافت و اکنون در اتحادیه اروپا ما با این شرکت‌ها همکاری می‌کنیم. 

وی با بیان اینکه سالانه حدود 15 هزار اختراع در ایران ثبت می‌شود، افزود: طی چندماه اول سال حدود 14 اختراع در خارج کشور ثبت اختراع شده است و 299 درخواست ثبت اختراع داشته‌ایم که حدود 30 درصد مصوب شده و حدود 22 درصد از اختراعات داخلی ثبت و تجاری‌سازی شده است. 

لزوم مردمی کردن دانش در کشور 

رئیس صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران تاکید کرد: مساله‌ای که اهمیت دارد، اجتماعی و مردمی کردن دانش در کشور است. اگر سطح آگاهی و دانش در خانواده‌ها زیاد شود، قطعا به تربیت و آموزش فرزند به گونه‌ای دیگر توجه می‌شود. 

ضرغامی اضافه کرد: نگاه ما به آموزش باید یکپارچگی و جامعیت داشته باشد، به این معنا که آموزش از خانه، مهدکودک، مدارس و دانشگاه‌ها از جامعیت و یکپارچگی برخوردار باشد و لازم است یک پیوستگی و اتصال میان این آموزش‌ها و ظرفیت‌ها ایجاد شود، به عبارتی ما باید خانواده‌ها را به نوعی با این مسئله درگیر کنیم.

رئیس صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران (بنیاد ملی علم) افزود: بنیاد ملی علم در ایران تحت عنوان مردمی و اجتماعی کردن دانش برنامه‌ای را مدون کرد و از سال  82 به دنبال اتمام ماموریت شورای پژوهش‌های علمی کشور و تاکیدات مقام معظم رهبری، 24 بنیاد علم در دنیا را مورد مطالعه قرار داد و از تجربیات آنان به منظور تدوین اساسانامه بنیاد علم و  بنیاد نخبگان در ایران استفاده شد و به تصویب شورای عالی فرهنگی رسید. هدف از تدوین این دو بنیاد شناسایی، هدایت و شکوفایی استعدادهای نخبگان در بنیاد ملی علم کشور بود. 

ضرغامی ادامه داد: بازیگران اصلی بنیاد علم در ایران را خانواده‌ها، مهدکودک‌ها و دانشگاه‌ها تشکیل می‌دهند و هدف بنیاد ملی علم این است که بتوانیم مقوله علم و فناوری را در کشور به درستی هدایت کنیم.

تمام حمایت‌های ما از پژوهشگران بلاعوض است

وی با تاکید بر اینکه انتخاب واژه «صندوق» برای صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران نادرست است، اظهار کرد: وقتی صندوق گفته می‌شود، مفهوم حمایت‌های مالی و وام برای پژوهشگران تلقی می‌شود، در حالی که ترجمه واژه صندوق مفهومی مغایر با برنامه‌ها و اهداف ما  دارد و تمام حمایت‌های ما بلاعوض است.

رئیس صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران در خصوص برنامه‌های حمایتی این صندوق، گفت: ما سعی می‌کنیم تا ارزیابی‌هایمان بر اساس کیفیت باشد، نه کمیت؛ در ابتدا ما چهار سال افرادی که انتخاب می‌شدند، را مورد حمایت‌های مالی قرار می‌دادیم و شرط انتخاب ما فردی بود که در رشته خود دارای صلاحیت کامل علمی باشد و برنامه راهبردی برای فعالیت علمی خود داشته باشد؛ اما اکنون حدود 10 سال است که صاحبان کرسی می‌توانند یک تیم پژوهشی متشکل از دو دانشجوی دکتری و اساتید جوان ایجاد کنند. 

اعطای 58 کرسی حمایتی به پژوهشگران و فناوران کشور 

ضرغامی با اعلام اینکه هدف ما در واقع الگوسازی و حمایت از فعالیت‌های علمی در کشور است، اضافه کرد: ما تاکنون 58 کرسی در رشته‌های مختلف را از جانب صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران اعطا کرده‌ایم  و حتی برای ایرانیان خارج از کشور نیز کرسی در نظر گرفتیم که خروجی موفقی داشته است. اولین کرسی را به مرحوم دکتر شهیدی اهدا کردیم و به ایشان پیشنهاد دادیم که در خصوص علمی کردن زبان فارسی فعالیت کنند. 

وی بیان کرد: زمانی که معاونت علمی در کشور  ایجاد شد، مقرر شد حدود 1.5 درصد از  بودجه تحقیقاتی از تولید ناخالص ملی (GDP) تامین شود که نیم درصد از این بودجه را بخش دولتی و یک درصد را بخش غیر دولتی تامین کنند، تاکنون بخش دولتی این حمایت را تا 75 درصد رسانده، اما بخش خصوصی اقدام زیادی در این رابطه انجام نداده است. اگر ما بتوانیم شرکت‌های دانش‌بنیان را گسترش دهیم، قطعا می توانیم سرمایه‌گذاری مطلوبی از بخش غیر دولتی جذب کنیم.

رئیس صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران گفت: ما به سراغ پژوهش‌سراهای دانش‌آموزی رفته‌ایم و برنامه‌هایی در خصوص مطالعات علمی، برگزاری کارگاه‌های آموزشی و کارآفرینی، اختراعات، ایده‌پردازی و خلاقیت برای دانش‌آموزان در نظر گرفته‌ایم تا هم بتوانیم در این زمینه فرهنگ‌سازی کنیم و هم کودکان از سنین پایین با مفهوم کارآفرینی ایده‌پردازی و خلاقیت آشنا شوند.

ضرغامی با تاکید براینکه ما باید در زمینه ایجاد بستر رشد و توسعه علم و فناوری کشور اقداماتی را انجام دهیم که در این راستا حمایت از ظرفیت بالقوه و بالفعل جامعه، خانواده‌ها و مدارس را مدنظر قرار دهیم، یادآور شد: اگر جامعه ارزش سرمایه‌های انسانی را بداند و یاد بگیرد که چگونه خلاقیت داشته باشد به شادابی خواهد رسید؛ جامعه‌ای که نشاط ندارد، بهره‌وری لازم را نیز ندارد، لذا ما باید مساله سرمایه‌های انسانی و اجتماعی را با مقوله مدیریت و اقتصاد در خانواده‌ها در راستای شناخت استعدادهای آنان بررسی کنیم.

وی اظهار کرد: اکنون مساله دانشگاه‌های نسل چهارم، دانشگاه معرفت گرا در دنیا مطرح شده است، یعنی دنیا به این نتیجه رسیده که علم به تنهایی برای بشر کافی نخواهد بود و باید به سمت آرامش و معنویت حرکت کند. لذا سبک خواب و استراحت، رژیم غذایی، محیط زیست و خانواده‌ها نیز در پیشرفت انسان‌ها موثر است.

رئیس صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران تصریح کرد: ما در راستای مردمی کردن دانش به سراغ مدارس رفته‌ایم و جایگاه ویژه‌ای را برای علوم پایه درنظر گرفته‌ایم؛ ما اگر بالاترین مهارت فیزیکی را کسب کنیم، اما در علوم پایه ضعیف باشیم شکست می‌خوریم.

ضرغامی افزود: اخیرا تصمیم گرفتیم برای تشخیص اولویت‌های صندوق علاوه بر اساتید دانشگاه‌ها و مراکز علمی، از  مردم نیز نظرسنجی کنیم که از آن دریافتیم بین دانشگاه و جامعه دیوار وجود دارد و این دیوار فیزیکی و فکری باید ترک بردارد. 

وی اظهار کرد: ما از رویدادهای علمی در قالب همایش‌ها و کارگاه‌های آموزشی حمایت می‌کنیم، اما شرط اولمان این است که موضوعی که انتخاب می‌شود جزو ضرورت‌های اصلی کشور باشد و سخنرانان از سطح علمی بالا برخوردار بوده و مخاطبین نیز حتما در همایش حضور داشته باشند. همچنین این رویداد علمی به ایده‌پردازی ختم شود و در کنار آن کارگاه‌های آموزشی برگزار شود و در پایان نیز بیانیه صادر شده و در جامعه ترویجی باشد. هر دانشگاه و  نهاد غیردانشگاهی که بتواند فعالیتی در خصوص رویدادهای علمی انجام ‌دهد، مخاطب حمایت‌های ما خواهد بود.

رئیس صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران با اشاره به اینکه در گذشته تنها اساتید دانشگاه‌ها از حمایت‌های صندوق ما برخوردار بودند، ولی در حال حاضر دانشجویان نیز در مقاطع مختلف می‌توانند از این حمایت‌ها بهره‌مند شوند، گفت: ما هسته‌های علمی را با اهداف مشخصی راه‌اندازی کردیم که هسته اول شامل اساتیدی می‌شود که از انگیزه و علاقه کافی و روابط مطلوبی با دانشجویان کارشناسی برخوردارند که از نظر آموزشی و فرهنگی می‌توانند دانشجویان را حمایت کرده و مانع خروج نخبگان از کشور شوند. ما در پنج دانشگاه این حمایت‌ها را انجام دادیم و به این اساتید کارت اعتباری 20 میلیون تومانی به منظور این حمایت‌ها اهدا شده است.

ضرغامی اضافه کرد: دانشجویان دکتری از سال گذشته توانستند از حمایت‌های ویژه‌ای برخوردار شوند؛  امسال 120 هزار نفر به تعداد ظرفیت دانشجویان دکتری کشور اضافه شدند و ما توانسته‌ایم 171 هزار دانشجو از آنان را در فراخوان اول حمایت کنیم و 150 نفر دیگر را نیز در فراخوان دوم مورد حمایت قرار دهیم. 

حمایت ویژه صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران از «تحقیقات میان‌رشته‌ای» 

وی با تاکید بر اینکه اولویت ما در حمایت‌ها این است که موضوعات تحقیقاتی پژوهشگران متناسب با نیازهای کشور باشد، اضافه کرد: در صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران تحقیقات میان رشته‌ای جایگاه ویژه‌ای دارد و ما هیچ محدودیتی برای حمایت از این نوع تحقیقات نداریم. 

رئیس صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران در خصوص فعالیت‌های بین‌المللی این صندوق، خاطرنشان کرد: امضای تفاهم نامه همکاری با بنیاد پژوهشی آلمان، عضویت در موسسه بین‌المللی تحلیل کاربردی سیستم‌ها، انعقاد تفاهم‌نامه با سازمان پژوهش‌های بنیادی روسیه، اجرای صندوق علمی راه ابریشم با آکادمی علوم چین و در حال عضویت در شورای جهانی پژوهش از جمله اقدامات بین‌المللی ما محسوب می‌شود. 

ضرغامی افزود: در حال حاضر 24 دانشگاه ایرانی با روسیه در حوزه پژوهشی همکاری می‌کنند و اگر دانشجویان دکتری و پسا دکتری قصد حضور در مراکزی که ما با آن‌ها قرارداد بین‌المللی داریم، داشته باشند؛ تمام هزینه‌های آنان را متقل خواهیم شد. 

وی ادامه داد: تمام پروژه‌هایی که ما مصوب می‌کنیم، در بازار جهانی علم و فناوری عرضه می‌شود و در مرکز نوآوری از تمامی ایده‌های جدید حمایت خواهیم کرد.

رئیس صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران با بیان اینکه ما لازم می‌دانستیم که از تمام ظرفیت‌های اساتید صاحبنظر دانشگاه‌های کشور  استفاده و همه امکانات لازم را برای پیشرفت آنان فراهم  کنیم تا بتوانند به نوعی در رشد و رفاه اجتماعی جامعه نقش‌آفرینی کنند، اظهار کرد: در گذشته اغلب استاد تمام‌ها از حمایت‌های صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران بهره‌مند می‌شدند، اما اکنون 53 درصد از استادیارها و 26 درصد از استاد تمام‌ها  از حمایت‌های صندوق استفاده می‌کنند. 

ضرغام ادامه داد: در ده‌ها سال پیش کشور آمریکا  علم و فناوری را محور اصلی خود قرار داده است و پیشتازی علم را دنبال می‌کرد تا به ابر قدرتی در جهان برسد. ژاپن در آسیا نیز همین راه را دنبال کرد و اکنون به «دیوانه علم» در آسیا لقب گرفته است، امروز در کنار آن کشورهای کره جنوبی و چین نیز منابع زیادی را به توسعه علم و فناوری اختصاص داده‌اند و توانسته‌اند پیشرفت‌های چشمگیری در این عرصه داشته باشند، لذا می‌توان دریافت که ما نیز با داشتن یک برنامه و سیاست بلندمدت می‌توانیم کمک بزرگی به توسعه و رشد علم در ایران داشته باشیم.

وی با اشاره به اینکه مردم ایران مردمان تمدن‌ساز، باهوش و فرهیخته‌ای هستند و این ظرفیت بالقوه در امر آموزش و علم ‌اندوزی در آنان وجود دارد و ارزش ویژه‌ای برای آن قائل هستند، تصریح کرد: اگر به تعداد دانشجویان خارجی دانشگاه‌های دنیا توجه شود، بیشتر آنان را ایرانیان تشکیل می‌دهند و از سوی دیگر 11 درصد دانشجویان خارجی ناسا ایرانی هستند که این آمار نشان می‌دهد مردم ما از ظرفیت بالایی در علم برخوردارند. بنابراین ما باید با یک برنامه و سیاست‌گذاری درست از این ظرفیت‌ها استفاده کنیم.